kreuleschrijft

Vraag Jorik Hamminga niet naar de technische specificaties van de CTX 510 Gildemeister, want hij weet het gewoonweg niet. Nou ja, hij weet drommels goed wat deze moderne metaalbewerkingsmachine allemaal kan, en dat het een bijzonder krachtig apparaat is. Maar het bedienen ervan laat hij graag over aan zijn vakmensen.

De CTX 510 is een volledig computergestuurde draaibank, de meest recente grote aanschaf van Machinefabriek Hamminga. De kosten: al gauw een paar ton, aldus de 39-jarige directeur. Wie dit apparaat bedient, moet - naast draaien - ook verstand hebben van programmeren. Een afwijking van een paar honderdste millimeter en het eindproduct kan, in sommige gevallen, zo de prullenbak in. Deze doordeweekse dag worden er bouten gedraaid die in geen enkele catalogus staan. Volgens de draaier worden de zeshoekige bouten met een lengte van zo’n vier centimeter straks gebruikt voor treinmotoren. ,,We maken hier veel onderdelen voor het spoor. Van deze bouten worden er op een dag als vandaag een paar honderd gemaakt. Een opdracht die eens in de zoveel tijd voorbij komt,’’ vertelt een medewerker. 

De fabriekshal van Hamminga bestaat uit twee gedeelten, van elkaar gescheiden door een muur met een open doorgang: de verspanende afdeling (waar gedraaid, gefreesd en geboord wordt) aan de kant van het kantoor, de constructieafdeling aan de kant van de weg. In de verspanende afdeling staan draai- en freesbanken; de meeste machines zijn computergestuurd, toch worden sommige machines nog met de hand bediend, vertelt Hamminga. In de constructieafdeling zijn werknemers bezig met lassen, zetten, zagen, knippen en boren. Stil is het eigenlijk nooit in de fabriekshal, erkent Hamminga. Op de vraag wat Machinefabriek Hamminga precies maakt, heeft de directeur Jorik Hamminga: ‘Een starter die een technische opleiding heeft afgerond, verdient meer dan een starter van vergelijkbaar niveau die een administratieve opleiding heeft gedaan.’ maar één simpel antwoord: alles. Inderdaad, alles. Van kleine boutjes en assen tot onderdelen voor spoorweginfrastructuur, zoals bovenleidingen en wissels; zelfs complete machines worden er gemaakt. 

Een kleine greep uit de aansprekende projecten: een postrobot voor de Tweede Kamer, onderdelen voor het carillon van de Dom, een uitschuivende ladder vol dominosteentjes voor Domino Day en de sokkel voor een beeld van kunstenaar Jits Bakker voor het Utrechtse provinciehuis. Hamminga: ,,Verreweg de meeste producten die wij maken, zijn klantspecifiek. Een recent voorbeeld? Vorige week kwam iemand langs die een aluminium blokje nodig had voor een display waarop een speciale zonnebril voor sporters tentoongesteld moet worden. Een bril zonder glazen, maar met een omhoogstaand klepje. Die man wist ongeveer wat hij moest hebben. Hij had zelf al iets van hout gemaakt en meegenomen. Na kort overleg en een paar aanpassingen hadden we twee dagen later 150 aluminium blokjes gemaakt, precies zoals de klant wilde.’’

Een ander bijzonder project was een opdracht van de luchtmacht. De klus had te maken met het zogenaamde radar handling system, dat in de neus van een F16 straaljager zit. Daarvoor moest een heel specifiek, metalen onderdeel worden gemaakt. Hamminga: ,,Het onderdeel dat er in zat, voldeed niet. We zijn naar de luchtmachtbasis in Volkel geweest om in een hangar in de neus van zo'n F16 te kijken. Dat was wel gaaf. En ja, we hebben uiteindelijk iets gemaakt dat wel voldeed.’’ De kracht van de medewerkers van de Utrechtse machinefabriek ligt volgens Hamminga in een aantal dingen: meedenken met de klant, inventief zijn, kwalitatief de beste producten maken en razendsnel leveren. ,,We kunnen snel schakelen, omdat we met een betrekkelijk kleine groep werken. Er werken hier vijftien vakmensen. Flexibele mannen die zeer zelfstandig kunnen werken. Dat maakt het werk ook aantrekkelijk. Of ik nog goede mensen kan gebruiken? Altijd. Op dit moment is er een vacature voor een ervaren draaier/frezer. Maar de spoeling is dun, de instroom laag. Veel mensen denken dat een kantoorbaan beter verdient. Niet waar, bleek onlangs nog uit een onderzoek: een starter die een technische opleiding heeft afgerond, verdient meer dan een starter van vergelijkbaar niveau die een administratieve opleiding heeft gedaan.’’  
 
Machinefabriek sinds 1904
De geschiedenis van machinefabriek Hamminga voert terug naar het jaar 1904. In dat jaar begint Jan Willem Hamminga een smederij in een huurpand aan de Hoenderstraat in Utrecht. Jan Willem Hamminga, de overgrootvader van de huidige directeur Jorik Hamminga, gaf er zijn baan als technicus bij Louis Smulders voor op. In 1916 liet hij een pand bouwen aan de Otterstraat, de smederij was omgedoopt tot een ‘fabriek en herstelplaats voor stoom- en andere werktuigen'. Het bedrijf specialiseerde zich in de fabricage van professionele wasmachines. Zoon Jan nam het bedrijf in 1925 over. In de jaren vijftig richtte de Utrechtse machinefabriek zich vooral op apparatuur voor de zuivelindustrie, zoals kettingtransporteurs en leegstortapparaten voor melkbussen. Omdat boeren gebruik gingen maken van gekoelde tanks, in plaats vanmelkbussen, werd Hamminga, door de opgebouwde veelzijdigheid, toeleverancier van veel bedrijven in diverse branches: breed inzetbaar dus. In 1973 werd Jans zoon John directeur. Hij was verantwoordelijk voor de verhuizing naar de Gietijzerstraat in 1989. Daar staat de fabriek nog steeds. In 2003 nam Jorik het stokje over van zijn vader. In 2004 -tijdens het honderdjarig bestaan van de machinefabriek- kreeg Hamminga het predicaat Hofleverancier. 

(AD Utrecht Nieuwsblad, 2011)