De bouw is en blijft een ambachtelijke sector, voorlopig althans
Vooropgesteld: de bouw is en blijft een ambachtelijke sector, zegt de 35-jarige Kees Takkebos, projectmanager bij BAM Utiliteitsbouw. ,,Voorlopig althans. Aan de basis van bouwen – grof gezegd het stapelen van stenen en er vervolgens kozijnen tegenaan hangen – verandert de komende decennia waarschijnlijk weinig. Maar de manier waarop gaat veranderen. De technologische ontwikkelingen gaan tegenwoordig zo snel, dat die een enorme impact op het bouwproces krijgen.’’

Naast de toenemende automatisering – machines worden straks grotendeels op afstand bestuurd – noemt Takkebos als voorbeeld de productie van kozijnen. Die worden anno 2011 in een fabriek gemaakt en vervolgens met een grote vrachtwagen naar de bouwplaats gebracht, waar ze soms wekenlang onaangeroerd blijven liggen. ‘‘Misschien komt er wel een machine op de markt die straks kozijnen op de bouwlocatie kan printen: je hoeft dan alleen maar de grondstoffen te leveren. En je print wanneer de kozijnen daadwerkelijk nodig zijn. Het is efficiënt en kostenbesparend, met grote gevolgen voor de logistiek. Hoezo onmogelijk? Dat denk ik helemaal niet. Er bestaan toch al machines die driedimensionaal kunnen printen? Neem van mij aan dat een bouwplaats er over vijftien jaar anders uitziet dan nu.’’

De 29-jarige Jos Appelhof, commercieel manager bij BAM, valt hem bij. ‘‘Neem de buitenkant van een gebouw: die bestaat uit een muurtje, een isolatielaag, een luchtspouw en weer een muurtje, bij elkaar misschien 35 centimeter dik. Straks bestaat zo’n buitenkant uit nanocoating, hooguit 5 centimeter dik, duurzaam en minstens zo stevig. Wat ik wil zeggen: als bouwbedrijf is het van groot belang de ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld nanotechnologie en augmented reality op de voet te gaan volgen, om te voorkomen dat je de slag mist. Kodak kreeg het heel zwaar met de opkomst van de digitale fotografie, omdat het bedrijf aanvankelijk niet mee ging in de ontwikkelingen. Een fabrikant van mobiele telefoons, tot voor kort een van de grootste van de wereld, lijkt de slag om smartphones te missen, omdat het bedrijf zich te lang passief opstelde. Beide bedrijven maakten een grote, strategische inschattingsfout. Wil een bouwbedrijf een rol van betekenis blijven spelen, dan zou onze aanbeveling zijn: investeer flink om bij te blijven, zorg dat je niet zulke fouten maakt.’’

Appelhof en Takkebos zitten in het zogenaamde ‘Talent Development Program’ van BAM Utiliteitsbouw. Samen met zes andere BAM-talenten zijn ze een half jaar geleden benaderd om na te denken over een toekomstvisie voor deze werkmaatschappij van BAM in 2025. Het groepje kwam elke twee weken bij elkaar om een visie op te stellen. Ze hebben cursussen gevolgd, geluisterd naar inspirators en visionairs en pittige brainstormsessies gehad. Takkebos: ‘‘Ons groepje bestond uit acht mensen, met acht verschillende meningen en acht verschillende visies. Maar we hebben iets op papier gekregen waar we allemaal achter staan.’’

De resultaten leggen ze vanmiddag voor aan de directievan BAM Utiliteitsbouw en leden van de Raad van Bestuur. De BAM-talenten hebben uiteindelijk twee theoretische scenario’s geschetst. Een: de nieuwbouwproductie is (bijna) geheel opgedroogd. Twee: door technologische vooruitgang is de mens in de uitvoerende bouw (bijna) overbodig geworden. Appelhof: ‘‘Natuurlijk hebben we gechargeerd. Thinking out of the box, maar het leidt wel ergens toe. Wij pleiten voor strategische partnerships met bedrijven in technologische groeimarkten, maar ook voor nauwere samenwerking met onderwijsinstellingen. Er moet worden nagedacht over nieuwe producten en markten. En wij pleiten voor meer internationale oriëntatie: de grenzen blijven vervagen. Misschien moeten we de Engelse taal invoeren in de interne bedrijfsvoering.’’

Een ding is duidelijk: Appelhof en Takkebos hebben ideeën en ambities. Beiden hebben HTS Bouwkunde gestudeerd, een vervolgstudie aan de universiteit gedaan en hebben een leidinggevende functie bij BAM. Appelhof, werkzaam in de regio Eindhoven, houdt zich als commercieel manager bezig met het binnenhalen van projecten; hij komt af en toe op de bouwplaats, bijvoorbeeld om (potentiële) opdrachtgevers rond te leiden.

Takkebos begeeft zich als projectmanager vrijwel dagelijks op de bouwplaats. Hij is momenteel verantwoordelijk voor twee projecten in de provincie Utrecht: de nieuwbouw van een verpleeghuis in IJsselstein (inclusief parkeergarage) en de grootschalige renovatie van meerdere universiteitsgebouwen aan de Drift in het centrum van Utrecht. Hoe hun eigen toekomst eruit ziet? Appelhof: ‘‘Ik wil graag verder groeien in het bedrijfsmanagement. Ik heb ook internationale ambities, omdat ik het leuk vind om met verschillende culturen te werken.’’

Takkebos: ‘‘Ik wil binnen tien jaar regiodirecteur worden, daarna misschien wel richting Raad van Bestuur, waarom niet? Ik heb voldoende ervaring in de uitvoering, ik heb ideeën. Ik zie mezelf als een people manager: ik ben open minded en houd niet zo van hiërarchie. Ik ben erg benieuwd hoe de Raad van Bestuur reageert op onze bevindingen en dat ze er iets van oppikken. Ze nemen ons hoe dan ook serieus, dat weet ik zeker.’’

(Cobouw, 2011)